Utracona zaliczka a koszty podatkowe

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wpłaciła zagranicznemu kontrahentowi zaliczkę na zakup urządzenia w ramach planowanej inwestycji. Jednak z uwagi na ogłoszenie upadłości przez dostawcę nie doszło do realizacji zamówienia, co skutkowało utratą przekazanej zaliczki. Czy w takiej sytuacji można uznać tę kwotę za koszt uzyskania przychodów?

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (updop), kosztami uzyskania przychodów są wydatki, które poniesiono w celu uzyskania przychodów lub zachowania bądź zabezpieczenia ich źródła. Jednak nawet jeżeli dany wydatek spełnia wskazane przesłanki, może on zostać wyłączony z katalogu kosztów podatkowych na mocy przepisów szczegółowych – w tym przypadku art. 16 ust. 1 updop.

W przywołanym artykule znajduje się lista wydatków i kosztów, które nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Wśród nich (zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 56 updop) wymieniono straty i koszty związane z utratą dokonanych przedpłat, zadatków lub zaliczek, wynikające z niewywiązania się z umowy.

W praktyce oznacza to, że jeśli podatnik wpłacił zaliczkę czy zadatek, który normalnie w przypadku realizacji umowy zwiększałby wartość środka trwałego, wartości niematerialnej i prawnej albo stanowiłby koszt nabycia danej usługi, to w sytuacji, gdy transakcja nie dojdzie do skutku, a zaliczka nie zostanie zwrócona, kwota ta nie może pomniejszyć podstawy opodatkowania. Strata wynikająca z utraty przedpłat jest zatem wyłączona z kosztów podatkowych.

Stanowisko organów podatkowych
Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 listopada 2024 r. (nr 0113-KDIPT2-1.4011.614.2024.2.MAP) podkreśla, że jeżeli w wyniku niewywiązania się kontrahenta z warunków umowy podatnik traci zaliczki lub zadatki, to nie może zaliczyć ich do kosztów podatkowych. Jest to uzasadniane faktem, iż ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej ponosi sam podatnik i nie może przerzucać strat z tego tytułu na budżet państwa.

W konkluzji, utracona zaliczka – nawet jeśli była przeznaczona na poczet inwestycji czy zakupu środków trwałych – nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.

Opracowano na podstawie artykułu z Gazety Podatkowej nr 11 (2199) z dnia 06.02.2025, str. 5.